Rijke ambtenaren

De Standaard dinsdag 4 januari 2022, p. 8

De tijd van toen

Terwijl het arbeidsovereenkomstenrecht de sporen die soms teruggaan tot 1900, netjes heeft gecamoufleerd met de codificatie die de wet van 3 juli 1978 betreffende de arbeidsovereenkomsten is, heeft het ambtenarenrecht geen behoefte aan dergelijke opsmuk. Na meer dan tachtig jaar plamuurt men nog altijd onbeschaamd verder aan het koninklijk besluit van 2 oktober 1937 houdende het statuut van het Rijkspersoneel…

Maar dat betekent niet dat de Rijksambtenaar, zoals de federale ambtenaar in het besluit nog altijd heet, geen “moderne” rechten zou genieten.

Dan heb ik het natuurlijk niet over zijn recht op een voordelig pensioen. Dat is geen “modern” recht: de principes daarvan, die gebetonneerd zijn in de nog altijd van toepassing zijnde algemene wet op de burgerlijke en kerkelijke pensioenen van 21 juli 1844, gaan al meer dan  175 jaar mee.

Een echt hedendaags recht is het deconnectierecht. Vanaf 1 februari 2022 genieten rijksambtenaren niet enkel dat recht, maar kunnen zij ook daarvan genieten. En anders dan in bovenstaand krantenartikel is vermeld, wordt dat recht niet zomaar vermeld in een rondzendbrief, maar is het vastgelegd in een heus koninklijk besluit (koninklijk besluit van 21 december 2021 tot wijziging van het koninklijk besluit van 2 oktober 1937 houdende het statuut van het Rijkspersoneel betreffende het deconnectierecht). Het verslag aan de Koning verduidelijkt dat het gaat om “een garantie rond minimale interventie in de vrije tijd met respect voor werktijd, telewerk, rustperiodes en een evenwicht tussen werk- en privéleven”.

Rijker dan je denkt

Het nieuwe artikel 7bis van het koninklijk besluit van 2 oktober 1937 bepaalt in zijn eerste lid: “De Rijksambtenaar kan [er had beter mag gestaan] enkel worden gecontacteerd buiten de normale arbeidstijd wanneer het gaat om uitzonderlijke en onvoorziene aangelegenheden waarbij actie vereist is die niet kan wachten tot de volgende arbeidsperiode of indien de Rijksambtenaar wordt aangeduid voor een wachtdienst”.

En in het derde lid is te lezen: “De Rijksambtenaar mag geen nadelen ondervinden wanneer hij buiten zijn normale arbeidstijd zijn telefoon niet opneemt of werkgerelateerde berichten niet leest”.

Wellicht omwille van die rijkdom wordt Rijksambtenaar in het nieuwe artikel met een hoofdletter geschreven, anders dan (meestal) het geval is in de andere artikelen van het koninklijk besluit van 1937.

Discriminatie?

De rijksambtenaren zijn daarmee rijker bediend dan de werknemers van de particuliere sector, want voor hen bestaat dergelijk formeel recht niet. Het arbeidsrecht bepaalt dienaangaande enkel dat werkgevers die onder de Cao-wet vallen, op regelmatige tijdstippen en op verzoek “een overleg over deconnectie van het werk en het gebruik van digitale communicatiemiddelen” moeten organiseren (art. 16 wet van 26 maart 2018 betreffende de versterking van de economische groei en de sociale cohesie).

Uit dat overleg (in beginsel te voeren in het comité voor preventie en bescherming op het werk) kunnen afspraken voortvloeien en als dat het geval is kunnen die worden ingevoerd in het arbeidsreglement of vastgelegd in een collectieve arbeidsovereenkomst (art. 17 wet van 26 maart 2018 betreffende de versterking van de economische groei en de sociale cohesie). Vrijblijvendheid troef dus.

Maar, zoals eerder al gezegd, het goede oude trouwe Burgerlijk Wetboek biedt werknemers soelaas (zie hierover Het recht op “deconnectiviteit” bestaat al 215 jaar).

Federale ambtenaren die in statutair verband werken, konden en kunnen van die verbintenisrechtelijke kunstgreep uiteraard geen gebruik maken. Dat zou kunnen verantwoorden dat zij wel een formeel deconnectierecht krijgen.

Voor de werknemers van de particuliere sector is een formeel deconnectierecht blijkbaar wel op komst. Omdat het “moet van Europa” misschien? Niet echt.

Het verslag aan de Koning stelt het koninklijk besluit dat het deconnectierecht formeel invoert voor federale ambtenaren, voor als een “uitrol”, specifiek voor de publieke sector, van Europees Kaderakkoord over de digitalisering in de wereld van werk van 22 juni 2020, gesloten door Business Europe, ETUC, CEEP en SMEunited. Dat akkoord gewaagt in punt 2 echter enkel van de wenselijkheid maatregelen te overwegen (“Measures to be considered”) zoals “Commitment from management to create a culture that avoids out of hours contact” en het principe dat “for any additional out of hours contacting of workers by employers, the worker is not obliged to be contactable”. Enige juridische verplichting een deconnectierecht in te voeren voor alle werkenden, legt het kaderakkoord dan ook niet op. Er is overigens, anders dan met bepaalde andere kaderakkoorden of “Europese cao’s”, ook geen richtlijn die de inhoud daarvan omzet.

Een rechtstreekse toetsing van de onderscheiden behandeling van deconnectie aan het gelijkheidsbeginsel en discriminatieverbod ligt overigens niet voor de hand. Wat zou overigens de aanleiding daartoe zijn? De nietigverklaring van een bepaling van de arbeidsovereenkomst of het arbeidsreglement die de werknemer oplegt “geconnecteerd” te blijven? Of de aanvechting van een sanctie die een werknemer zou worden opgelegd omdat hij “zich deconnecteert” na de arbeidsuren? Zoals hierboven herhaald en elders al geschreven heeft de werknemer van de particuliere sector nu al in beginsel het recht buiten de arbeidstijd niet beschikbaar te zijn. Dat de federale ambtenaren dat recht nu ook formeel hebben gekregen, is natuurlijk wel onrechtstreeks een interessant bijkomend argument.

Conny Vandenbos*

Laten wij dus maar aannemen dat nu ook voor rijksambtenaren 45 jaar later werkelijkheid is geworden wat Conny Vandenbos al in 1977 zong:

Niet zonder recht of reden heeft het opschrift van het  koninklijk besluit van 21 december 2021 het zonder blikken of blozen in algemene termen over “het deconnectierecht”, dat het alvast formeel invoert voor federale ambtenaren. Misschien wordt deconnectie wel het woord van het jaar 2022. In de Dikke van Dale komt het nog niet voor.

Willy van Eeckhoutte


* Niet te verwarren met Annie Cordy

Archief

Gebruik het zoekvenster bovenaan rechts om te zoeken in de vorige afleveringen(vanaf 1 januari 2018).

Klik hier voor de afleveringen van voor 1 januari 2018.

Inschrijven

Vorige artikels

---

Andere kanalen