De teletijdmachine is een apparaat waarmee mensen naar het verleden kunnen worden geflitst.

De lectuur van het Belgisch Staatsblad biedt die mogelijkheid ook. Zo katapulteert onze staatscourant zijn lezers terug naar eind 2019

• met zijn editie van 18 januari 2021 waarin staat hoe in een bepaalde bedrijfstak eindejaarspremies, te beginnen met die van december 2019, moeten worden berekend (koninklijk besluit van 24 november 2020 waarbij algemeen verbindend wordt verklaard de collectieve arbeidsovereenkomst van 19 december 2019, gesloten in het Paritair Subcomité voor de middelgrote levensmiddelenbedrijven, betreffende de eindejaarspremie);
• met dezelfde editie van 18 januari 2021, waarin te lezen valt dat in een andere sector een eindejaarspremie, een eerste deel daarvan of een voorschot daarop moet worden betaald vóór 31 december 2019 (koninklijke besluiten van 24 november 2020 waarbij algemeen verbindend wordt verklaard de collectieve arbeidsovereenkomst van 19 december 2019, gesloten in het Paritair Comité voor het vervoer en de logistiek, betreffende de toekenning van een eindejaarspremie voor 2019 aan het rijdend personeel van de ondernemingen van bijzondere vormen van geregeld vervoer, autocarondernemingen, geregeld vervoer) of dat een eindejaarspremie “op 20 december 2019 ten laatste” moet betaald worden (koninklijk besluit van 24 november 2020 waarbij algemeen verbindend wordt verklaard de collectieve arbeidsovereenkomst van 19 december 2019, gesloten in het Paritair Comité voor het vervoer en de logistiek, betreffende de toekenning van een eindejaarspremie voor 2019 aan het garagepersoneel);
• met de uitgave van 21 januari 2021, waarvan de consultatie leert dat voor sommige werknemers van de non-profitsector het bedrag van een eindejaarspremie voor 2019 op 214 euro wordt bepaald, “bruto en exclusief patronale lasten”, wellicht om te voorkomen dat beginnende lezers zouden denken dat het zou gaan om een nettobedrag verhoogd met werkgeversbijdragen (koninklijk besluit van 1 december 2020 waarbij algemeen verbindend wordt verklaard de collectieve arbeidsovereenkomst van 7 juli 2020, gesloten in het Aanvullend Paritair Comité voor de non-profitsector, tot vaststelling van de bijlage in uitvoering van de collectieve arbeidsovereenkomst van 3 december 2019 inzake de toekenning van een jaarlijkse eindejaarspremie;
• met zijn nummer 30 van 29 januari 2021, waarin men leest dat de werkgevers van nog een andere bedrijfstak op 31 december 2019 een eenmalige toelage op de individuele pensioenrekening moeten (eigenlijk: moesten of hadden moeten) storten voor het jaar 2019 (koninklijk besluit van 13 december 2020 waarbij algemeen verbindend wordt verklaard de collectieve arbeidsovereenkomst van 6 juli 2020, gesloten in het Paritair Subcomité voor de opvoedings- en huisvestingsinrichtingen en -diensten van de Vlaamse Gemeenschap, betreffende de sectorale pensioentoezegging voor het jaar 2019).

Terugwerkende kracht

Een koninklijk besluit tot algemeenbindendverklaring van een collectieve arbeidsovereenkomst heeft uitwerking met ingang van de datum waarop de cao in werking treedt. Het kan echter nooit meer dan één jaar vóór de bekendmaking ervan terugwerken (art. 32 Cao-wet).

De in januari 2021 gepubliceerde koninklijke besluiten van algemeenbindendverklaring van cao’s hebben dus geen uitwerking op verplichtingen die moesten worden nageleefd in december 2019.

Werkgevers die aangesloten zijn bij een representatieve werkgeversorganisatie die contractpartij was bij een dergelijke cao die op hen van toepassing is, zijn daardoor echter al gebonden vanaf de datum van inwerkingtreding van de cao (art. 19.1 Cao-wet). En zelfs niet-leden die ressorteren onder het paritair comité waarin de cao werd gesloten zijn daardoor vanaf de vijftiende dag na de bekendmaking, in het Belgisch Staatsblad, van het bericht van neerlegging van de cao, gebonden in de hierboven vermelde voorbeelden. Cao-bedingen over eindejaarspremies en individuele pensioenstortingen zijn immers zogenaamde individueel normatieve cao-bepalingen. Zij binden de laatstgenoemde werkgevers, zij het slechts suppletief: in de individuele arbeidsovereenkomsten zou schriftelijk iets anders kunnen bedongen zijn of worden, bv. geen eindejaarspremie of een met een lager bedrag (art. 26, eerste lid, Cao-wet).

Veel negatieve effecten zal de late publicatie in het Belgisch Staatsblad van de besluiten tot algemeenbindendverklaring in de praktijk dan ook niet hebben.

Zij heeft zelfs een positief effect.

Inderdaad, eigenlijk is die teruggang in de tijd heerlijke en zelfs helende lectuur: hij voert ons terug naar eind 2019, naar de  precoronatijd.

Visionaire kracht?

Er is bovendien potentieel in de omgekeerde richting. In één album van Suske en Wiske flitst de teletijdmachine Jerom, die eigenlijk uit de zeventiende eeuw stamt, samen met onze helden naar de toekomst (W. VANDERSTEEN, De dolle musketiers, Antwerpen, Uitgeversmij. N.V. Standaard-Boekhandel, 1953, 58).

De teletijdmachine van de staatscourant kan ons dan ook in die richting aan het dromen zetten: wie weet worden de sociale partners en de overheid binnenkort zelf dolle musketiers en lezen wij in ons lijfblad hoe zij vooruitziend de individuele en collectieve betrekkingen tussen werkgevers en werknemers ná corona aanpakken.

Wie zei daar ook weer dat het Belgisch Staatsblad geen flitsende publicatie is?

Willy van Eeckhoutte